Şanlıurfa'da kuşçuluk

Şanlıurfa’da kuşçuluk

İnsanoğlu ile kuşların tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Bu dostluğun başladığı ilk yer belki de peygamberler şehri Şanlıurfa’dır. Kuşçuluk, Şanlıurfa’da özel zevklerden biridir. (Şanlıurfa’da buna merak denmektedir) Şanlıurfa halkı kuşları çok sevmektedir. Kuşçuluk zevk için yapılmakla beraber kendine özgü özellikleri olan bir meslek olarak da sayılmakta ve halk dilinde kuş besleyip uçuranlara “Kuşçu”adı verilmektedir. Anadolu’da bir çok yörede güvercin besleyip uçurulmasına rağmen, Şanlıurfa kadar yaygın bir bölge yoktur. Yaşlı kuşçuların anlattığına göre eskiden en çok kuş Halep’te beslenirmiş. Daha sonraları Şanlıurfa’da kuş sayısı çoğalmış ve bu konuda Şanlıurfa ünlü olmuştur. Böylece geniş bir kuş kültürü oluşmuştur. Şanlıurfa’da 200-300 adet kuş besleyen “Meraklılar” vardır. Evlerde beslenen kuşların sayısı 25 binin üzerindedir. Kuşçuluk genelde esnafın özel zevklerinden biridir. Akşama doğru dükkanını kapatan kuş meraklısı ve yetiştiricisi hemen kuşlarıyla beraber olur ve günün bütün yorgunluğunu, stresini unutur. Şanlıurfa’da kuşçuluğun yaygınlık nedeni evlerin elverişli olmasındandır. Hayatların (avluların) geniş ve gürültüden uzak oluşu, damların toprak ve düz oluşu kuşçuluk için çok elverişlidir. Kuş beslenen evlerde “Hayat”ın bir yanında veya damların uygun bir köşesinde kuş matarları (evleri) vardır. Bazen avludaki bir oda da kuşevi olarak kullanılır.

Kuşlar Kenti Şanlıurfa

İnsanoğlu ile kuşlar arasındaki dostluğun başladığı yer olduğu söylenen Şanlıurfa’da güvercinden geçilmiyor. 500 bin güvercinin beslendiği tahmin edilen kentte, kuş fiyatları 5 milyon ile 500 milyon lira arasında değişiyor. Şanlıurfalı kuşçular, ‘Güvercin beslemek bizim için vazgeçilmesi zor bir iş. Bu bağlılık hastalık derecesinde’ diyorlar. Sıra gecesi, oyunları, poşusu, çiğ köftesi derken Şanlıurfa kültüründe şimdi de güvercinler boy gösteriyor. Yüzlerce türde kuş çeşidini içinde barından kuşçu kahvehaneleri ve kuşçu borsaları, yörenin vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. Çarşamba ve cumartesi akşamları kahvehanelerde kurulan kuş borsasında, sarı aynalı, gök ses, keşpir, miski ve daha nice kuş çeşidi, yeni sahiplerini bulmak için süslenip satışa sunuluyor. Kuşlar hakkında ‘Onlar bizim her şeyimiz’ diyen Urfalı kuşçular şunları dile getiriyor: ‘Onlara yürekten bağlıyız. Besler, süsler, takılar takarız. Herkes kendi kuşuyla övünür.

Kuşçu kahveleri hâlâ gözde

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın olan, ancak Şanlıurfa kültüründe ayrı bir yeri ve önemi bulunan “kuş kahvehaneleri”, günümüzde de varlığını sürdürüyor. Halk dilinde kuş besleyip uçuranlara “kuşçu” denilirken, kuşçuluk, Şanlıurfa’da özel meraklardan biri olarak yerini koruyor. Her Şanlıurfalı endamlı ve mağrur bir yaratık olan kuşları canı gibi sever, besler, süsler, takılar takar ve kendini ona bağlarken, zevk için yapılan “kuşçuluk” kendine özgü bir meslek olarak da görülmekte. Şanlıurfa’da, eskiden beri kuşçuların buluştuğu mekânlardan olan “kuşçu kahvehaneleri”nden günümüzde 5 tanesi varlığını sürdürüyor. Müşterilerini, kuş meraklılarının oluşturduğu bu kahvehaneler, insanlarla kuşların dostluğunun yeşerdiği mekânları oluşturuyor.